Iedereen kan vaststellen wanneer het kalm is, of levendig, of saai, of chaotisch. Maar wat doen we dan eigenlijk? We stellen dan twee dingen tegelijkertijd vast: ten eerste of de omgeving al of niet plezierig is en ten tweede of de omgeving al of niet druk is.
Kalm is de combinatie van niet druk en plezierig, levendig is druk en plezierig, chaotisch is druk en onplezierig en saai is niet druk en ook onplezierig.
Soundscape
En deze 4 kwadranten zijn de basis van geluidsbeleving. We gebruiken hiervoor de term soundscape: de geluidsomgeving zoals die beleefd wordt door individuen of groepen.
Het interessante is dat de geluidsbeleving en de vier kwadranten terug te voeren zijn op het begrip hoorbare veiligheid. Hoorbare veilige geluiden zijn geluiden van levende wezens die dingen doen die ze alleen maar doen als ze zich veilig en ontspannen voelen. Dat zijn bijvoorbeeld de hele rustige geluidjes van vogels die zingen, van buren die rustig in de tuin bezig zijn, van een huisdier dat ontspannen rommelt, en zelfs de geluidjes van een huisgenoot die een boek leest. Rustige muziek, vooral live, op de achtergrond vervult ook zo’n rol. Meestal zijn hoorbaar veilige geluiden subtiel en gemakkelijk te overstemmen.
Waarom is kalmte belangrijk?
In ‘kalmte’ kun je dit soort subtiele geluidjes goed horen. Dat vertelt je dat andere levende wezens de situatie zo veilig vinden dat ze ontspannende dingen doen. En als zij zich veilig voelen, dan kun jij je ook veilig voelen. En dus kun je je ontspannen. En wanneer je je ontspant neemt je stress af. Dan gaat je immuunsysteem aan, heb je tijd voor zelfzorg en daarmee zorg je dat je gezond blijft. Daarom is kalmte zo belangrijk.
Het kan ook zijn dat je in een situatie zit van ‘levendigheid waarbij iedereen en alles je vertelt dat het veilig is, maar er gebeurt zoveel dat het druk is. Dat is een levendige situatie, zoals bijvoorbeeld in een kroeg.
Chaotisch omgevingsgeluid
In een ‘chaotische’ situatie, echter, gebeurt er zoveel dat we het overzicht en de controle kwijtraken. Het omgevingsgeluid is chaos geworden, zoals bijvoorbeeld naast een drukke weg. En als we het overzicht kwijtraken weten we niet dat het veilig is en dus voelt het potentieel onveilig en dat zorgt voor stress. Daarom voel je gespannen en gejaagd in een chaotische omgeving.
En dan hebben we nog een andere situatie: ‘monotonie’ of ‘saaiheid’. In dit geval worden de hoorbare veilige geluiden die je in kalmte wel zou kunnen horen, gemaskeerd (overstemt) door bijvoorbeeld het achtergrondgeluid van een snelweg. Het weggeluid op zich is niet zo’n probleem. Het probleem is dat de subtiele geluidjes van de achtergrond niet meer goed hoorbaar zijn. Je bevind je in een verarmde omgeving, een omgeving zonder hoorbare veiligheid. We missen de hoorbare veiligheid en daarom vinden we het een saaie omgeving.
Dus hoorbare veiligheid kan direct gekoppeld worden aan de vier soundscape kwadranten. En daarom maken we hiervan gebruik tijdens Nationale Geluidmeetdag.
De relatie tussen hoorbare veiligheid en geluidsbeleving is inmiddels heel goed onderzocht. In de langdurige zorg voor mensen met bij voorbeeld dementie of een verstandelijke beperking maakte de dagelijkse begeleiders er al gebruik van zonder het precies te weten. Toen wij ze dit verhaal vertelden waren ze helemaal niet verbaasd.
SoundAppraisal
Bij SoundAppraisal BV (www.soundappraisal.eu) weten we nu zo precies hoe dit werkt, dat we een automatisch systeem hebben ontwikkeld dat het zelfde doet als mensen doen wanneer ze kalmte, levendigheid, chaos, of saaiheid vaststellen. Daarmee kunnen we het geluidsklimaat van een omgeving 24 uur per dag in kaart brengen.
In de toekomst is dat wellicht te gebruiken om het geluidsklimaat van woningen in kaart te brengen zodat je beter weet in wat voor omgeving je gaat wonen. Je kunt het ook gebruiken om de waarde van de steeds zeldzamere hoge kwaliteit omgevingen in Nederland te bepalen en te beschermen.
Geluidsbeleving en de daaraan gekoppelde hoorbare veiligheid zijn erg belangrijk in het bepalen en beschermen van de leefbaarheid van ons land. De Nationale Geluidmeetdag geeft daar een belangrijke bijdrage aan.